بررسی شاخص‌های جامعیت و روزآمدی کتاب الجامع فی تاریخ الأدب العربی (الأدب الحدیث) با رویکرد تحلیل محتوا

یکی از ابزار‌های اصلی یاددهی‌ و یادگیری، کتاب آموزشی است. کتاب آموزشی اگر به صورت مناسب نوشته شود، فرایند آموزش را سهولت می‌بخشد و انگیزۀ یادگیری را دوچندان می‌سازد. در این میان کتاب الجامع فی تاریخ الأدب العربی (الأدب الحدیث)نوشتۀ حنا الفاخوری از منابع اصلی سرفصل رشتۀ زبان و ادبیات عربی است. هدف پژوهش حاضر این است که با روش تحلیل محتوا و با رویکرد کمّی و کیفی، دو معیار مهم جامعیت و روزآمدی این کتاب بررسی شود. به این منظور، مؤلفه‌های مهم کتاب، ازجمله بازۀ زمانی تولد و وفات ادبا، ملیت، جنسیت، تخصص، دین و مذهب آنان بررسی شده است. همچنین، به برخی ابزارهای شکلی انتقال محتوا نگریسته شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد شرط جامعیت ­ که از شرط‌های اساسی در تدوین کتاب درسی است ­ در بیشتر مؤلفه‌ها وجود ندارد و با توجه به بازبینی و ویرایش نشدن کتاب، شرط روزآمدی آن نیز به صورت جدی مخدوش است. این ایرادات خود را در ناسازگاری کتاب با سرفصل مصوب نیز به‌وضوح نشان می‌دهد. از سوی دیگر، در خصوص ابزارهای انتقال محتوا نیز، ایرادات جدی بر کتاب وارد است. به طور کلی، علی‌رغم فراگیر بودن این کتاب در دانشگاه‌های ایران، کارآمدی لازم برای درس تاریخ ادبیات معاصر عربی را ندارد.